تجوید مصری و تجوید مسابقه ای

دانش آموزان مقطع ابتدایی را در نظر بگیرید نحوه نمره دهی به امتحانات آنها در حال حاضر به شکل توصیفی است یعنی نمره عالی خوب و ...

مقوله تجوید را باید به دو دسته تجوید قاریان مصری و تجوید مسابقه ای در ایران تقسیم نمود.

خود تجوید دارای دو مبحث مهم فصاحت و دوم رعایت احکام و صفات حروف، غنه و مدود است.

نگاه مصری ها به تجوید، یک دید کیفی است به این معنا که رعایت تجوید توسط قاریان برای پذیرش در رادیو تلویزیون یا سندیکای قاریان یک حداقل قابل قبول نیاز دارد که فردی که آن را رعایت نماید به همراه بقیه موارد از قبیل صوت و لحن و ... پذیرفته می شود. در واقع داورانی که در هیئت سنجش قاریان حضور دارند به شخص قاری نمره ای نمی دهند و این کاملا برعکس رویه حاکم بر جریان تلاوت در مسابقات است.

حتی برخی قاریان مصری (مانند استاد خلیل حصری، استاد منشاوی، استاد عبدالباسط) نیز که توسط آقایان برای یادگیری تجوید معرفی می گردند در پاره ای از موارد همان آیین نامه های آقایان را نیز اشباع نمی نمایند چون برای یک قاری مصری تجوید وسیله است نه هدف.

مثلا در تلاوت استاد منشاوی و خیلی از قاریان مصری دیگر، تلفظ حرف ع که بین شدت و رخوت است معمولا به رخوت اظهار شده و حرف «ع» وارد حرف بعد از خود می گردد به عنوان نمونه در کلمه «تعملون» یا گاهی به ایشان ایراد وارد شده که کسره ها را بعضا شبیه فارسی ادا می نموده است و موارد دیگر که از حوصله بحث خارج است.

رویه تجوید مصری در مسابقات مالزی نیز مشاهده می شود و برخلاف مسابقات ایران نمره تجوید تاثیرگذار بر انتخاب قاری برتر نیست به طوری که سالها نفر دوم مسابقات اوقاف کشور ما به مالزی می رفت و یک تلاوت تلاوت مسابقه ای که فقط مورد پسند داوران تجویدی ایرانی بود انجام می داد در صورتی که در مالزی انتظار یک تلاوت همه جانبه مصری از قاری دارند نه یک تلاوت تجویدی ایرانی!!

بنابراین آنها در بازگشت به کشور، عدم موفقیت خود را به مسائل سیاسی مربوط می نمودند.

مبحث دیگر اینکه اصولا در مصر دسته ای از قاریان هستند که اصل تلاوت آنها بر تاثیرگذاری در شیوه های لحنی و القای معانی است و ارائه تلاوت تجویدی (به زعم ایرانی) جزو اهداف آنها نبوده است که از این قبیل می توان استاد محمد رفعت، استاد مصطفی اسماعیل، استاد کامل یوسف، استاد حصان و... را نام برد.

دسته ای دیگر نیز وجود دارند که علاوه بر اهمیت ادای لحنی و القای معانی، موضوع ارائه یک تلاوت به اصطلاح تجویدی نیز جزو اهداف آنها بوده است که از این جمله می توان استاد عبدالفتاح شعشاعی، استاد محمود خلیل حصری، استاد منشاوی، استاد عبدالباسط، استاد سید نقشبندی و برخی دیگر را نام برد هر چند تعداد دسته دوم کمتر است.

 در ایران قاریان به دو دسته زیر تقسیم می شوند:

1-دسته ای که تجوید و ادای حروف در تلاوت آنها از ادای لحنی و توجه به معانی، برتر است که آنها قاریان مسابقه ای هستند که فقط در مسابقات موفقند و در محافل، نظر زیادی را جلب نمی نمایند.

2-دسته ای که سعی دارند تعادل را رعایت نمایند.

 

موارد فوق بیان گردید تا به اینجا برسیم.

در مورد استاد مصطفی اسماعیل می توان بیان نمود. 

1-کیفیت ضبط تلاوت ها بر شنیده شدن صحیح رعایت فصاحت و صفات و مخارج حروف توسط قاری، تاثیر قابل توجهی دارد. بسیاری از تلاوت های رسیده از استاد مصطفی اسماعیل دارای کیفیت ضبط نازلی بوده و صدای قاری به وضوح شنیده نمی شود. بنابراین نمی توان با قطعیت کامل، در مورد رعایت موارد تجویدی در همه تلاوت های ایشان در زمانهای مختلف نظر داد.

(برای روشن شدن مطلب: تلاوت سوره حج بلد استاد عبدالباسط که به عنوان تلاوتی تجویدی-آموزشی معرفی می گردد در فایلهایی که کیفیت لازم را نداشته است باعث سردرگمی قاری می گردد)

2-ولی در کل استاد مصطفی اسماعیل جزو قاریانی است که برای تجوید مسابقه ای توصیه نمی شود. چون هدف ایشان نیز در تلاوت این مورد نبوده است. شیوه تلاوت ایشان جذب مردم به قرآن کریم است و برای جلب نظر اساتید تجوید ایرانی در مسابقات باید به تلاوت دیگران مراجعه نمود.

3-تلاوت هایی که در دوره اول تلاوت ایشان اجرا گردیده (1945تا ابتدای دهه 1960) و همچنین دارای کیفیت ضبط مناسبی نیز بوده، به لحاظ رعایت فصاحت و احکام حروف مناسب و قابل تقلید است که از آن جمله می توان تلاوت های سوریه در سال 1957 میلادی را نام برد مانند آل عمران 171-195 یا تلاوت لقمان نازعات علق و ...

در مجموع افرادی که بخواهند تجوید را به شکل مسابقه ای آن یاد بگیرند بیشتر باید به تلاوت قاریان موفق ایرانی در این زمینه مراجعه نمایند مانند اساتید محمد عباسی، احمد ابوالقاسمی، دکتر قاسم رضیعی و ...

همیشه این مورد خنده دار در بین قاریانی که در مسابقات قرآن شرکت می کنند مطرح بوده که می گفتند اگر قاریان بزرگ مصری مانند استاد محمد رفعت، استاد مصطفی اسماعیل، استاد کامل یوسف و ...  هم در مسابقات ایران شرکت می کردند مثلا در همان مرحله مقدماتی از دور مسابقات خارج می شدند!!!