آشنایی با برخی نکات و تکنیک های صوتی و لحنی جالب استاد مصطفی اسماعیل - بخش دوم

برخی از مهم ترین نکات تلاوت استاد مصطفی اسماعیل به طور خلاصه:

(چکیده سبک استاد در بیست نکته)

بخش دوم

برو تلاوتــــــــــــــ های ماندگار

 

شماره های 1تا10 در بخش اول مطلب

11-در بحث ترتیب مقامی، معمولا استاد مصطفی اسماعیل بعد از مقام بیات وارد مقام صبا می شود ولی گاهی نیز استفاده از مقام حجاز یا نهاوند مشاهده شده است. البته بهره گیری از مقام صبا مانند استاد رفعت یا استاد منشاوی یا استاد عبدالباسط به شکلی نیست که به طور مداوم بین بیات و صبا رفت و برگشت انجام گیرد. بلکه با پایان مقام بیات وارد صبا شده و با پایان صبا، مقام های دیگر مانند حجاز یا نهاوند شروع می شوند و بازگشتی وجود ندارد. مگر در تلاوت های طولانی، پس از پایان یک دوره از مقامات اصلی دوباره از مقامات قبلی استفاده شود.

12-مقام صبا جزو مقام هایی است که به لحاظ نغمه ای محدود تر از دیگر مقامات است و دست قاری در اجرا در این مقام، بسته می باشد بنابراین خیلی از قاریان علاقه چندانی به استفاده از آن ندارند. ولی با این حال جزو مقامات بسیار اصیل و زیبای عرب است. جالب است که کارشناسان موسیقی سنتی ایران، به آن "عربی" می گویند. (اسم مقام صبا = عربی)

13-استاد در اجرای مقام صبا نیز بعضا ابتکاراتی جالب و دلنشین دارد که در تحلیل تلاوت سوره های حجرات ق انشراح اخلاص اشاره گردید همچنین در تحلیل تلاوت سوره های بقره طارق انشراح که در قاریان و فنون تلاوت درج گردیده نویسنده بدان اشاره نموده است.

 

14-اجرای استاد در مقام نهاوند کاملا متفاوت از دیگران و با حضور پر رنگ مقام فرعی عشاق مصری (ترکیب نهاوند-بیات) در اوج است. همچنین استاد تحریر بسیار معروفی در مقام فرعی نهاوند کردی دارد که بسیار مشهور بوده و مورد تقلید بسیاری از قاریان از سطح مبتدی تا عالی قرار گرفته است. بجز دو مقام فرعی ذکر شده مقام های فرعی فرح فزا و نهاوند مرصع نیز از جمله ترکیبات مورد استفاده استاد در اجرای مقام نهاوند می باشد.

همانطور که در بخش اول مطلب گفته شد، علاوه بر مقام بیات، مقام نهاوند نیز یکی از نقاط قوت تلاوت استاد  است به شکلی که گاهی باعث اعجاب اهل فن می شود.

 

15-اجرای استاد در مقام های سه گاه و حجاز معمولا به لحاظ تنوع نغمات و الحان در حد اجرای ایشان در مقام های بیات و نهاوند نیست ولی به هر شکل قطعاتی ماندگار در تلاوت های ایشان در مقام های سه گاه و حجاز مشاهده می گردد که از این دست می توان اجرای ایشان در سوره الحاقه در مقام سه گاه در تلاوت سوره های یوسف و حاقه و اجرای مقام حجاز در تلاوت سوره های حجرات ق انشراح توحید و همچنین اجرای متنوع مقام حجاز در تلاوت سوره های اسراء قدر و نجم قمر رحمن نام برد.

 

16-معمولا اوج مقام سه گاه در تلاوت استاد با استفاده از نغمه گردانیه سه گاه (اوج راست در فضای سه گاه) می باشد و کمتر از اوج اصلی مقام سه گاه (نغمه سه گاه بزرگ) استفاده شده است. (یکی از موارد نادر آن در تلاوت لقمان نازعات علق می باشد)

 

17-اجرای اوج مقام حجاز در سبک استاد، محدود به نغمه حجاز محیر می باشد. در این شکل از اجرا، استاد اوج مقام حجاز را از درجه هشتم این مقام استفاده نموده و حرکت صوتی ایشان به شیوه هبوط در درجات مقام حجاز بوده و استفاده از فرم صعودی آن که (در میان قراء هم عصرش مانند کامل یوسف و محمود علی البناء متداول می باشد) مشاهده نشده است.

 

18-مقام عجم و چهارگاه در تلاوت قرآن و بخصوص در تلاوت قاریان قدیمی کمتر از دیگر مقامات مورد توجه بوده است و شیخ مصطفی نیز از این مورد استثنا نمی باشد. همچنین استفاده از مقام عجم بیشتر در قالب مقام چهارگاه بوده است و معمولا مقام عجم عشیران و یا مقام فرعی شوق افزا (ترکیب عجم-حجاز) در تلاوت استاد کمتر شنیده می شود. ولی ایشان از تلوین بین چهارگاه و صبا بهره گرفته است.

 

19-مقامات کرد و فرعیات آن و همچنین نکریز و نواثر جزو مقامات کم کاربرد در تلاوت می باشند و جزو شیوه استاد نمی باشند ولی گاهی به طور موردی مشاهده می شود مانند استفاده از مقام نواثر در تلاوت سوره های نجم قمر رحمن 1953 سلامه الراضی و یا استفاده از مقام کرد در تلاوت سوره های اسراء علق 1959 سوریه

 

20-معمولا مقام پایانی تلاوت استاد مقام راست می باشد و بعد از مقام بیات، بیشترین زمان تلاوت را به خود اختصاص داده است (معمولا در تلاوت های دهه 1960و 1970 این نکته پررنگ تر است).ایشان از مقامات فرعی نوروز راست و نیشابورک بیشترین بهره را در ایجاد تنوع در اجرای مقام راست برده است.

اگر بخواهیم موفق ترین اجرای مقامات را در تلاوت استاد به لحاظ تنوع نغمی بیان نماییم مقام راست بعد از بیات و نهاوند در جایگاه سوم قرار می گیرد (مقام صبا در رتبه چهارم ). 

 

مجموعه تحلیل حرفه ای منتشر گردید
(کلیک نمایید)
 

و در آخر کار

 

[ به به کانال و مدرسه تلاوت حرفه‌ای ما را هم یک نگاهی بیندازید (در اینستاگرام - تلگرام - ایتا) ]

 

روی عنوان های زیر کلیک کنید!

 

صفحه اینستاگرام قاریان حرفه‌ای [ مدرسه تلاوت ]  [درجه 1  + حرفه ای ]

 

صفحه تلگرام قاریان حرفه ای

 

صفحه ایتا قاریان حرفه ای [ مدرسه تلاوت ]